Mengenal  Sejarah Ilmu Faraid

Zaman Awal Islam

Pada zaman permulaan Islam, masyarakat Islam ketika itu menggunakan sistem pembahagian pusaka Jahiliyah di mana semua ahli waris lelaki menerima pusaka kecuali perempuan dan kanak-kanak.

Zaman Semasa Hijrah

Apabila berlaku peristiwa hijrah, Rasulullah SAW telah mempersaudarakan di antara golongan Muhajirin dan Ansar di mana melalui persaudaraan itu, mereka juga berhak menerima pusaka sebagai tambahan kepada sistem yang ada sebelum itu.

Zaman Selepas Hijrah

Setelah peristiwa hijrah Rasulullah, syariat Islam berkembang luas di dalam kehidupan masyarakat maka turunlah ayat-ayat al-Quran yang menyentuh soal peraturan hidup. Antaranya ialah untuk menentukan pewaris harta pusaka si mati melalui wasiat. Justeru itu, bagi seseorang yang hampir mati, wajib berwasiat. Hukum ini kekal sehingga turun ayat al-Quran mengenai Faraid.

Setelah turunnya ayat Faraid ini, sistem wasiat berubah. Harta melalui wasiat tidak boleh diberikan kepada ahli waris. Ahli waris akan menerima pembahagian faraid, ertinya mereka mendapat jumlah yang telah ditentukan pecahannya atau kadarnya.

Harta yang diwasiatkan bererti si mati boleh menghadiahkan harta peninggalannya tidak lebih dari satu pertiga kepada individu tertentu yang bukan ahli waris seperti anak angkatnya, badan-badan kebajikan atau seumpamanya.

Dalam masa yang sama, Allah SWT mewajibkan umat Islam melaksanakan hukum Faraid  serta tidak boleh mempertikaikan ketentuan Allah SWT itu. Pengabaian terhadap hukum Faraid ini boleh mengakibatkan seseorang itu memakan harta secara batil, memungkinkan dia memakan harta anak yatim, saudara-saudaranya dari kalangan waris atau Baitul Mal. Walaubagaimanapun, apa yang perlu kita ambil perhatian ialah ancaman azab Allah SWT yang dahsyat bagi mereka yang mengingkari hukum ini.

Ayat Berkenaan Faraid

(Surah an-Nisa’ ayat 7-11)

ÉA%y`Ìh=Ïj9 Ò=ŠÅÁtR $£JÏiB x8ts? Èb#t$Î!ºuqø9$# tbqç/tø%F{$#ur Ïä!$|¡ÏiY=Ï9ur Ò=ŠÅÁtR $£JÏiB x8ts? Èb#t$Î!ºuqø9$# šcqç/tø%F{$#ur $£JÏB ¨@s% çm÷ZÏB ÷rr& uŽèYx. 4 $Y7ŠÅÁtR $ZÊrãøÿ¨B ÇÐÈ   #sŒÎ)ur uŽ|Øym spyJó¡É)ø9$# (#qä9'ré& 4’n1öà)ø9$# 4’yJ»tGuŠø9$#ur ßûüÅ6»|¡yJø9$#ur Nèdqè%ã—ö‘$$sù çm÷YÏiB (#qä9qè%ur óOçlm; Zwöqs% $]ùrã÷è¨B ÇÑÈ   |·÷‚u‹ø9ur šúïÏ%©!$# öqs9 (#qä.ts? ô`ÏB óOÎgÏÿù=yz Zp­ƒÍh‘èŒ $¸ÿ»yèÅÊ (#qèù%s{ öNÎgøŠn=tæ (#qà)­Gu‹ù=sù ©!$# (#qä9qà)u‹ø9ur Zwöqs% #´‰ƒÏ‰y™ ÇÒÈ   ¨bÎ) tûïÏ%©!$# tbqè=à2ù'tƒ tAºuqøBr& 4’yJ»tGuŠø9$# $¸Jù=àß $yJ¯RÎ) tbqè=à2ù'tƒ ’Îû öNÎgÏRqäÜç/ #Y‘$tR ( šcöqn=óÁu‹y™ur #ZŽÏèy™ ÇÊÉÈ   ÞOä3ŠÏ¹qムª!$# þ’Îû öNà2ω»s9÷rr& ( ̍x.©%#Ï9 ã@÷VÏB Åeáym Èû÷üu‹sVRW{$# 4 bÎ*sù £`ä. [ä!$|¡ÎS s-öqsù Èû÷ütGt^øO$# £`ßgn=sù $sVè=èO $tB x8ts? ( bÎ)ur ôMtR%x. Zoy‰Ïmºur $ygn=sù ß#óÁÏiZ9$# 4 Ïm÷ƒuqt/L{ur Èe@ä3Ï9 7‰Ïnºur $yJåk÷]ÏiB â¨ß‰¡9$# $£JÏB x8ts? bÎ) tb%x. ¼çms9 Ó$s!ur 4 bÎ*sù óO©9 `ä3tƒ ¼ã&©! Ó$s!ur ÿ¼çmrOÍ‘urur çn#uqt/r& ÏmÏiBT|sù ß]è=›W9$# 4 bÎ*sù tb%x. ÿ¼ã&s! ×ouq÷zÎ) ÏmÏiBT|sù â¨ß‰¡9$# 4 .`ÏB ω÷èt/ 7p§‹Ï¹ur ÓÅ»qム!$pkÍ5 ÷rr& AûøïyŠ 3 öNä.ät!$t/#uä öNä.ät!$oYö/r&ur Ÿw tbrâ‘ô‰s? öNßg•ƒr& Ü>tø%r& ö/ä3s9 $YèøÿtR 4 ZpŸÒƒÌsù šÆÏiB «!$# 3 ¨bÎ) ©!$# tb%x. $¸JŠÎ=tã $VJŠÅ3ym ÇÊÊÈ  

Terjemahan Ayat.

7. Orang-orang lelaki ada bahagian pusaka dari peninggalan ibubapa dan kerabat, (begitu juga) orang-orang perempuan pula ada bahagian pusaka dari peninggalan ibubapa dan kerabat, samada sedikit atau banyak dari harta yang ditinggalkan itu, yaitu bahagian yang telah diwajibkan (dan ditentukan oleh Allah).

8. Dan apabila kerabat (yang tidak berhak mendapat pusaka)dan anak-anak yatim serta orang miskin hadir (ketika pembahagian harta pusaka itu), maka berikanlah kepada mereka sedikit darinya, dan berkatalah kepada mereka dengan kata-kata yang baik.

9. Dan hendaklah takut (kepada Allah dari melakukan aniaya kepada anak-anak yatim oleh) orang (penjaga-penjaganya itu), yang jika ditakdirkan mereka pula meninggalkan anak-anak yang dhoif (yatim) dibelakang mereka (kemudian hari). (tentulah) mereka juga akan berasa bimbang terhadap (masa depan dan keselamatan) anak-anak mereka, oleh itu hendaklah mereka bertakwa kepada Allah, dan hendaklah mereka mengatakan perkataan yang betul (menepati kebenaran).

10. Sesungguhnya orang-orang yang memakan harta anak yatim secara zalim, sebenarnya mereka itu hanyalah menelan api ke dalam perut mereka, dan mereka pula akan masuk ke dalam api neraka yang bernyala-nyala.

11. Allah perintahkan kamu (mengenai pembahagian pusaka untuk) anak-anak kamu, yaitu bahagian seorang anak lelaki menyamai bahagian dua orang anak perempuan. Tetapi jika anak-anak perempuan itu lebih dari dua, maka bahagian mereka ialah 2/3 dari harta yang ditinggalkan simati (bapa mereka). Dan jika anak perempuan itu seorang sahaja, maka bahagiannya ialah ½ (separuh) harta itu. Dan bagi ibu bapa si mati, tiap-tiap seorang dari keduanya mendapat 1/6 dari harta yang ditinggalkan oleh si mati, jika si mati itu mempunyai anak. Tetapi kalau si mati tidak mempunyai anak, sedang yang mewarisi hanyalah kedua ibubapanya, maka bahagian ibunya ialah 1/3.  Kalau pula si mati itu mempunyai beberapa orang saudara (adik beradik), maka bahagian ibunya ialah 1/6. Pembahagian itu adalah sesudah diselesaikan wasiat[1] yang telah diwasiatkan oleh si mati, dan sudah dibayarkan hutangnya. Ibubapa kamu dan anak-anak kamu, kamu tidak mengetahui siapa di antara mereka yang lebih dekat serta banyak manfaatnya kepada kamu[2](pembahagian harta pusaka dan penentuan bahagian masing-masing seperti yang diterangkan itu ialah) ketetapan dari Allah,  sesungguhnya Allah adalah Maha mengetahui lagi Maha Bijaksana.

 Surah an-Nisa’ ayat 176

y7tRqçFøÿtGó¡o„ È@è% ª!$# öNà6‹ÏFøÿム’Îû Ï's#»n=s3ø9$# 4 ÈbÎ) (#îtâöD$# y7n=yd }§øŠs9 ¼çms9 Ó$s!ur ÿ¼ã&s!ur ×M÷zé& $ygn=sù ß#óÁÏR $tB x8ts? 4 uqèdur !$ygèO̍tƒ bÎ) öN©9 `ä3tƒ $ol°; Ó$s!ur 4 bÎ*sù $tFtR%x. Èû÷ütFuZøO$# $yJßgn=sù Èb$sVè=›V9$# $®ÿÊE x8ts? 4 bÎ)ur (#þqçR%x. Zouq÷zÎ) Zw%y`Íh‘ [ä!$|¡ÎSur ̍x.©%#Î=sù ã@÷WÏB Åeáym Èû÷üu‹s[RW{$# 3 ßûÎiüt6ムª!$# öNà6s9 br& (#q=ÅÒs? 3 ª!$#ur Èe@ä3Î/ >äóÓx« 7OŠÎ=tæ ÇÊÐÏÈ  

Terjemahan Ayat

176. Mereka (orang-orang Islam umatmu) meminta fatwa  kepadamu (wahai Muhammad mengenai masalah kalalah). Katakanlah: Allah memberikan fatwa kepada kamu dalam perkara kalalah itu[3], yaitu jika seorang mati yang tidak mempunyai anak dan ia mempunyai seorang saudara perempuan, maka bagi saudara perempuan itu seperdua dari harta yang ditinggalkan (oleh si mati), dan ia pula (saudara lelaki itu)mewarisi (semua harta) saudara perempuannya jika saudara perempuannya tidak mempunyai anak.

Kalau pula (saudara perempuannya itu) dua orang, maka keduanya mendapat dua pertiga dari harta yang ditinggalkan ( oleh si mati). Dan jika sekiranya mereka (saudara-saudaranya itu) ramai, lelaki dan perempuan, maka bahagian seorang lelaki menyamai bahagian dua orang perempuan.” Allah menerangkan (hukum ini) kepada kamu supaya kamu tidak sesat. Dan ingatlah Allah amat mengetahui akan tiap-tiap sesuatu.

Sebab Nuzul (Penurunan) Ayat Faraid

Riwayat yang menceritakan tentang sebab turunnya ayat berkenaan faraid dari surah an-Nisak ayat 7 hingga 13 ialah kisah isteri seorang sahabat yang bernama Saad bin Rabi’ membawa dua orang anak perempuannya berjumpa Rasulullah SAW. Beliau memberitahu kepada baginda bahawa suaminya telah mati syahid dalam peperangan Uhud.

Bapa saudara budak-budak itu (anak-anaknya) telah mengambil semua harta suaminya. Kedua-dua anak perempuan Saad juga tidak mendapat sesuatu apapun. Rasulullah SAW lantas berdoa dan memohon kepada Allah SWT berkenaan hal ini lalu turunlah ayat ini. Kemudian baginda mengirim utusan kepada bapa saudara budak-budak itu tadi supaya memberikan hak pusaka kepada dua anak perempuan tadi sebanyak 2/3, isteri (janda) Saad sebanyak 1/8 manakala bakinya adalah untuk mereka.

Sebab nuzul ayat 176 pula ialah sebuah riwayat menceritakan seorang sahabat bernama Abdur Rahman bin Tsabit telah wafat dan meninggalkan seorang isteri bernama Ummu Kahhah dan lima orang saudara perempuan.

Bekas isterinya mengadu kepada Rasulullah SAW menyatakan waris dari pihak lelakinya telah datang dan mengambil keseluruhan harta pusakanya. Maka turunlah ayat ini. Kalalah dalam ayat tersebut bermaksud seorang wanita kematian suami atau sebaliknya yang tidak meninggalkan anak atau bapa.

---

[1] Wasiat yang sah mengikut syarak.

[2] (sebab itulah Allah SWT menetapkan bahagian mereka kerana Dialah jua yang mengetahuinya)

[3] Kalalah ialah seorang yang mati, lelaki atau perempuan yang tidak meninggalkan anak atau bapa.